จักรพรรดินีอเล็กซานดรา เฟโอโดรอฟนาแห่งรัสเซีย

จักรพรรดินีอะเลคซันดรา ฟอโดรอฟนาแห่งรัสเซีย (รัสเซีย: ?????????? ?????????) พระอิสริยยศเดิมคือ เจ้าหญิงอลิกซ์แห่งเฮสส์และไรน์ (วิกตอเรีย อลิกซ์ เฮเลนา หลุยส์ เบียทริซ; 6 มิถุนายน พ.ศ. 2415 - 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2461) ทรงเป็นจักรพรรดินีมเหสีในซาร์นิโคลัสที่ 2 แห่งรัสเซีย พระองค์เป็นพระราชนัดดาในสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียแห่งสหราชอาณาจักร และทรงเปลี่ยนพระนามเป็น อะเลคซันดรา ฟอโดรอฟนา เมื่อทรงรับศีลในนิกายออร์โธด็อกซ์รัสเซีย

พระจักรพรรดินีอเล็กซานดราทรงเป็นที่รู้จักดีที่สุดในฐานะที่ทรงเป็นจักรพรรดินีพระองค์สุดท้ายของรัสเซีย เป็นหนึ่งในผู้ที่เป็นพาหะของโรคเฮโมฟีเลียและในเรื่องการสนับสนุนการควบคุมแบบเบ็ดเสร็จของจักรวรรดิรัสเซีย มิตรภาพในด้านลบกับกริกอรี รัสปูติน ผู้ลึกลับชาวรัสเซีย ถือเป็นปัจจัยสำคัญต่อพระชนม์ชีพของพระองค์ด้วย

เจ้าหญิงอลิกซ์ ซึ่งมีพระนามเต็มว่า วิกตอเรีย อลิกซ์ เฮเลนา หลุยส์ เบียทริซ ประสูติเมื่อวันที่ 6 มิถุนายน พ.ศ. 2415 ณ เมืองดาร์มสตัดท์ ในรัฐแกรนด์ดยุคแห่งเฮสส์และไรน์ ซึ่งในขณะนั้นเป็นรัฐหนึ่งในจักรวรรดิเยอรมัน พระชนกของพระองค์คือ หลุยส์ที่ 4 แกรนด์ดยุคแห่งเฮสส์และไรน์ และพระชนนีคือ เจ้าหญิงอลิซแห่งสหราชอาณาจักร พระราชธิดาพระองค์ที่สองในสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียและเจ้าชายอัลเบิร์ต พระองค์ทรงเข้ารับศีลจุ่มเมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2415 ตามพิธีกรรมของนิกายลูเธอรันและทรงได้รับการขนานพระนามตามพระภคินีและพระขนิษฐาทั้งหมดของพระชนนี ซึ่งบางพระนามได้แปลงเป็นภาษาเยอรมัน โดยมีพ่อและแม่ทูนหัวดังนี้ เจ้าชายแห่งเวลส์ เจ้าหญิงแห่งเวลส์ มกุฎราชกุมารแห่งรัสเซีย มกุฎราชกุมารีแห่งรัสเซีย เจ้าหญิงเบียทริซแห่งสหราชอาณาจักร ดัชเชสแห่งแคมบริดจ์ และเจ้าหญิงพระชายาแห่งเฮสส์

เจ้าชายนิโคลัสที่ 2 ได้เสด็จประพาสเมืองดาร์มสตัดท์ พร้อมกับพระชนก และพระราชชนนี ได้ทรงพบเจ้าหญิงอลิกซ์และเกิดความรัก แต่พระจักรพรรดิอเล็กซานเดอร์ที่ 3 และพระจักรพรรดินีมาเรียไม่ทรงเห็นด้วยกับการอภิเษกสมรสนี้ มกุฎราชกุมารนิโคลาสจึงทรงสรุปสถานการณ์ไว้ดังนี้ "เราอยากเดินไปสู่จุดหมายหนึ่ง แต่มันก็เห็นชัดว่าแม่อยากจะให้เราเดินไปอีกทาง ความฝันของเราคือวันหนึ่งจะแต่งงานกับอลิกซ์" ทั้งพระจักรพรรดิอเล็กซานเดอร์ที่ 3 และพระจักรพรรดินีมาเรียทรงมองว่าเจ้าหญิงอลิกซ์ทรงขี้อายและแปลกประหลาดในบางครั้ง ทั้งสองพระองค์ยังทรงกังวลว่าเจ้าหญิงวัยดรุณีพระองค์นี้ขาดคุณสมบัติคู่ควรในการเป็นพระจักรพรรดินีแห่งรัสเซียอีกด้วย พระชนกและพระชนนีของมกุฎราชกุมารนิโคลัสทรงรู้จักกับเจ้าหญิงอลิกซ์ตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์และทรงมีความรูสึกว่าเจ้าหญิงทรงมีอารมณ์รุนแรงผิดปกติและไม่เต็มบาท ทั้งสองพระองค์ทรงยอมให้มกุฎราชกุมารอภิเษกสมรสกับเจ้าหญิงอลิกซ์อย่างลังเลพระทัย ทั้งสองได้ทรงสู่ขอเจ้าหญิงจากสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียแห่งสหราชอาณาจักร เนื่องจากพระราชชนกและพระราชชนนีของเจ้าหญิงสิ้นพระชนม์แล้ว พิธีอภิเษกสมรสจัดขึ้นที่ ประเทศอังกฤษ โดยมีพระราชินีนาถวิกตอเรียเป็นประธานในพิธี โดยพระราชพิธีถูกจัดขึ้นอย่างยิ่งใหญ่

หลังมาอยู่ในรัสเซียได้ไม่นาน พระนางรู้สึกว่าตัวเองเป็นรอง เพราะพระนางพูดสำเนียงรัสเซียไม่ค่อยได้และชอบติดสำเนียงเยอรมัน ไม่เหมือนเจ้าหญิงแด็กมาร์ พระชนนีของเจ้าชายนิโคลัสที่2 ที่ทรงพูดสำเนียงรัสเซียได้อย่างคล่องแคล่ว แม้ว่าพระนางเป็นชาวเดนมาร์ก และในงานเลี้ยงเจ้าหญิงแด็กมาร์จะแต่งตัวให้ดูดีกว่าใครในงาน ทำให้เจ้าหญิงอลิกซ์ไม่ค่อยพอใจนัก หลังจากนั้นพระพลานามัยของสมเด็จพระจักรพรรดิอเล็กซานเดอร์ที่ 3 เริ่มอ่อนแอลง สมเด็จพระจักรพรรดิอเล็กซานเดอร์ที่ 3 เสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2437 ณ พระราชวังลิวาเดีย ขณะมีพระชนมพรรษาได้ 49 พรรษา มกุฎราชกุมารนิโคลัส มกุฎราชกุมารีอลิกซ์ และพระจักรพรรดินีมาเรียได้ทรงเข้าเฝ้าจนวินาทีสุดท้าย เมื่อพระองค์หมดลมหายใจ พระจักรพรรดินีมาเรียทรงล้มลง เจ้าหญิงอลิกซ์ได้ประคองพระนางไว้ หลังการสิ้นพระชนม์ ได้ทำพิธีราชาภิเษก มกุฎราชกุมารนิโคลัส เป็น สมเด็จพระจักรพรรดินิโคลาสที่ 2 แห่งรัสเซียเป็นจักรพรรดิปกครองรัสเซียสืบไป มกุฎราชกุมารีอลิกซ์ เป็น จักรพรรดินีอะเลคซันดรา ฟอโดรอฟนาแห่งรัสเซีย หรือ ซารีนาอะเลคซันดรา ส่วนพระจักรพรรดินีมาเรียได้ทรงเลื่อนพระอิสริยยศ เป็น สมเด็จพระจักรพรรดินีมาเรีย เฟโอโดรอฟนาแห่งรัสเซีย พระบรมราชชนนีพันปีหลวง